Nie za wcześnie i nie za późno – kontroluj temperaturę gleby przed siewem kukurydzy!
Podejmując decyzję o rozpoczęciu siewów nie należy kierować się tylko kalendarzem, ale temperaturą gleby na głębokości siewu (5-6 cm) i typem odmiany. Nie proponuję rozpoczynania siewów przed 15 kwietnia, gdyż zwykle głębsze warstwy gleby są bardzo zimne i wydłuża to okres wschodów kukurydzy.
Często wierzchnia warstwa gleby ogrzewa się krótkotrwale podczas słonecznych dni, a następnie jej temperatura spada po ochłodzeniach i opadach. Aby gleba się ogrzała na stałe, potrzebny jest dłuższy okres utrzymujących się wyższych temperatur powietrza.
Pamiętajmy, że każda gleba, ze względu na różną barwę i strukturę, będzie się inaczej ogrzewać. Bardzo istotna jest wysokość położenia pola nad poziomem morza i kierunek jego nachylenia (np. wystawa południowa czy północna). Żadna, nawet najlepsza prognoza nie zastąpi zmierzenia temperatury i własnej oceny stanu gleby! Monitorowanie temperatury gleby na głębokości 5 cm powinno stać się obowiązkiem każdego plantatora kukurydzy.
Siewy odmian wczesnych i średniowczesnych o typie ziarna flint-dent można rozpocząć, gdy zmierzona w kilku miejscach pola temperatura gleby osiągnie +6–7°C, a odmiany dent mają wyższe wymagania cieplne i można rozpocząć ich siew, gdy gleba ogrzeje się przynajmniej do +10°C.
iW skrajnie niekorzystnym układzie warunków pogodowych może dojść do drastycznego spadku obsady konieczności przesiania plantacji. W tym przypadku (na fot.) odmiana typu flint-dent wykiełkowała po 7 dniach od siewu. Odmiana typu dent „czekała” na wyższą temperaturę gleby.
Tuż po skiełkowaniu odmiany wcześniejszej wystąpiły dwukrotnie duże opady deszczu, które rozmyły wierzchnią warstwę gleby na całej plantacji, a po kilku dniach pojawiła się na niej twarda „skorupa”. W tym samym czasie odmiana wcześniejsza miała już 1–2 liście, natomiast odmiana typu dent dopiero rozpoczęła proces kiełkowania.
Po dotarciu kiełka do warstwy zaskorupionej gleby i po otrzymaniu sygnału od światła słonecznego zaczęły one pękać i uwalniać liście pod powierzchnią gleby, gdyż ich proces wzrostu był spowolniony przez twardą i zimną glebę. Takie rośliny nie wzeszły na powierzchnię gleby, gdyż otwierające się tuż pod powierzchnią gleby liście można porównać do otwierającej się parasolki. Kiełki skręcały się i zawijały.
Skutkiem była bardzo niska obsada i mimo tego, że wszystkie ziarniaki były skiełkowane w glebie, to plantacja wymagała przesiania w połowie maja.
Na tym przykładzie widać, że warto sprawdzać temperaturę gleby przed siewem, a uwaga ta szczególnie odnosi się do wrażliwych na chłody odmian w typie ziarna dent. Opisany przypadek miał miejsce w roku 2014 w okolicach Opola na średniozwięzłej glebie klasy III, a więc w I rejonie uprawy kukurydzy o najbardziej korzystnych warunkach cieplnych.
Niskie temperatury w okresie pęcznienia ziarna wydłużają okres wschodów i mogą zakłócać dalszy rozwój rośliny. Przyjmuje się, że wzrost temperatury gleby na głębokości 5 cm o 1°C skraca czas kiełkowania kukurydzy o 1,5 dnia, jednak wraz z wydłużaniem się czasu pomiędzy siewem a wschodami spada potencjalna obsada roślin. Jest to spowodowane oddziaływaniem na ziarno różnych niekorzystnych czynników fizycznych i biologicznych.
Niższa obsada to prawie pewny spadek plonu. Na wielu takich plantacjach (jeśli będzie dostatek wody i składników pokarmowych) kukurydza zawiąże drugą kolbę, co może zniwelować choćby częściowo straty wynikające z braku obsady, jednak ziarno z dolnej kolby jest wilgotniejsze zwykle o kilka procent od ziarna z kolby górnej i to podnosi koszty suszenia.
Głębokość siewu ziarna
Zalecam siać kukurydzę na głębokość 5-6 cm (na glebach ciężkich i wilgotnych na 3–4 cm, a na glebach lekkich i suchych na 7–8 cm). Ziarno musi napęcznieć przed wschodami, dlatego musi mieć dostęp wody (opadowej lub z podsiąku kapilarnego). Orka wiosenna niszczy strukturę gleby i aby odbudowały się kapilary glebowe potrzeba… czasu. Można proces osiadania gleby przyśpieszyć używając wału Campbella sprzężonego z pługiem. Należy pamiętać, że im gleba jest cięższa, tym dłużej osiada – to dlatego na glebach średnich i gliniastych po orkach wiosennych występuje bardzo często problem nierównych wschodów.
Jak jest powszechnie wiadomym kukurydza jest bardzo wrażliwa na konkurencję chwastów. Również rośliny kukurydzy konkurują między sobą o światło, wodę i składniki pokarmowe. Jeśli w jednym rzędzie występują obok siebie rośliny, które mają już 2–3 liście, a inne dopiero kiełkują, to te mniejsze wydadzą o ok. 30% niższy plon od tych, które wzeszły wcześniej. Również z tego powodu warto zadbać, aby gleba była równo doprawiona przed siewem. Te opóźnione rośliny będą miały mniejsze kolby przed zbiorem, a ziarno będzie bardziej wilgotne.
Dlaczego kukurydza zwykle nie wymarza wiosną?
Niezależnie od głębokości siewu (oczywiście pomijam tu zbyt płytki siew na 1–2 cm i nie zalecam siewu głębiej niż na 8 cm), stożek wzrostu siewki do fazy 5–6. liścia znajduje się 1,5–2 cm pod powierzchnią gleby (obrazuje to fot po prawej).
Dzięki takiemu położeniu stożka wzrostu kukurydza zwykle odrasta po majowych przymrozkach. W wątpliwych sytuacjach i po silnych przymrozkach (szczególnie gdy gleba była sucha) można wykonać test przeżywalności roślin pobranych z najbardziej uszkodzonych fragmentów plantacji (zwykle są to zaniżenia terenu)
.
Wykopane z korzeniami siewki płuczemy delikatnie w wodzie i po przycięciu części nadziemnej (zwykle zniszczonej przez przymrozek) układamy na papierowym ręczniku, zawijamy i nawilżamy (jak na fot.). Stawiamy pod przykryciem w temperaturze pokojowej. Po 24 lub 36 godzinach rozwijamy ręcznik i sprawdzamy, czy pojawiły się nowe, zielone fragmenty liści.
Jeśli większość roślin z naszego testu wygląda podobnie jak na powyższym (dolnym) zdjęciu, oznacza to, że przeżyły one przymrozki i zregenerują się wkrótce po nastaniu sprzyjającej pogody. W przeciwnym przypadku zalecam powtórzenie testu na większej ilości roślin.
Nawożenie rzędowe (startowe) – koniecznie sprawdź położenie nawozu względem ziarna!
Wprawdzie kukurydza do fazy 3-liści czerpie głównie zapasy z ziarna siewnego to celowe jest podanie w jego sąsiedztwie w trakcie siewu nawozu startowego makro- i mikroelementowego, które ma po pierwsze – „wymusić” pobieranie w niskich (poniżej 12°C) temperaturach gleby fosforu, a po drugie – w warunkach nieuregulowanego pH zapewnić dostępność niektórych mikroelementów, jeśli takie zawierał nawóz startowy.
Pamiętajmy, aby do nawożenia startowego zawsze używać form nawozów zawierających azot amonowy (NH4+) i resztę fosforanową P04–3 w proporcjach zbliżonych do tych w fosforanie amonu czy polidapie.
W tym miejscu należy jednoznacznie odradzić wysiew rzędowy mocznika nawozowego w trakcie siewu, gdyż istnieje duże ryzyko „spalenia” ziarna powstającym kilka dni po wysiewie amoniakiem (przez kilka godzin lokalnie wzrasta pH, na które szczególnie wrażliwe jest napęczniałe ziarno kukurydzy).
Nie ma to też sensu z punktu widzenia zapotrzebowania roślin na składniki pokarmowe, które rośnie dopiero w następnych miesiącach, a wtedy kukurydza ma na tyle rozwinięty system korzeniowy, że nie ma potrzeby, aby nawóz azotowy był w pobliżu ziarna.
Co roku zdarza się, że niektórzy plantatorzy reklamują jakość wschodów kukurydzy. W 99% przypadków jest to spowodowane zbyt bliskim umiejscowieniem nawozu startowego względem ziarna. Nie można liczyć na to, że operator siewnika lub osoba wykonująca usługi zawsze to sprawdzi, dlatego obowiązkiem każdego plantatora powinno być kontrolowanie głębokości wysiewu ziarna i nawozu na początku siewu. Taka kontrola pozwoli uniknąć spalenia ziarna i nieodwracalnych strat w plonie z powodu obniżenia obsady.
Przypominam, że bezpieczne umiejscowienie nawozu rzędowego to 5 cm w bok od ziarna i 5 cm poniżej, tak jak na fotografii poniżej.
Rozsiewając nawozy potasowe i azotowe (szczególnie dotyczy to mocznika) przed siewem kukurydzy doradzam zachowanie odstępu 7–10 dni pomiędzy wysiewem i wymieszaniem z glebą nawozu, a siewem kukurydzy. Dzięki temu faza amoniaku (etap rozkładu mocznika pod wpływem ureazy do formy amonowej), która występuje po kilku dniach od wysiewu mocznika wystąpi w glebie przed siewem ziarna. W swojej praktyce odnotowałem sporadyczne przypadki spalenia amoniakiem ziarna kukurydzy wysianej 1–2 dni po pełnej dawce mocznika; należy dodać, że nawóz był wysiany nierównomiernie i na plantacji brakowało całych rzędów kukurydzy, np. co 12 m.
Wszystkich Plantatorów kukurydzy zachęcam do zapisania się do Klubu Plantatorów Kukurydzy – CULTIVENT. Członkowie klubu otrzymują ważne regionalne informacje dotyczące kukurydzy za pośrednictwem poczty elektronicznej lub w postaci ulotek.
dr Adam Majewski KWS Polska Sp. z o.o.
Agroserwice Kukurydza
