W przypadku, gdy jednak dojdzie do zakupu rzeczy wadliwej, prawo cywilne przewiduje ochronę strony kupującej przed skutkami feralnego zakupu w postaci tzw. rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, która daje kupującemu szereg możliwości rozwiązania takiej sytuacji.
Kto może dokonać reklamacji?
Kwestią, która ma zasadnicze znaczenie w przypadku określenia uprawnień kupującego jest to czy działał on jako rolnik-przedsiębiorca czy też rolnik-konsument, gdyż uprawnienia konsumenta są znacznie szersze niż w przypadku przedsiębiorcy.
Żeby określić, czy rolnik jest przedsiębiorcą czy konsumentem, należy odpowiedzieć na pytanie czy gospodarstwo rolne, prowadzone przez rolnika, służy mu wyłącznie do zaspokojenia potrzeb własnej rodziny. O rolniku jako przedsiębiorcy można mówić wtedy, gdy bierze on udział w obrocie gospodarczym, tzn. gdy w efekcie prowadzonej działalności zawiera on wielorazowo umowy sprzedaży plonów czy też kontraktacji.
Jako że znacznie częstszą sytuacją w życiu codziennym jest ta, w której rolnik dokonuje zakupu maszyn bądź innych urządzeń w celu usprawnienia prowadzonej przez siebie działalności rolniczej, poniżej zostanie omówiona sytuacja, w której rolnik występuje w charakterze przedsiębiorcy.
Kiedy rękojmia za wady znajdzie zastosowanie?
Zasadniczo rękojmia za wady znajdzie zastosowanie wtedy, gdy rzecz kupiona ma wadę, nie ma przy tym znaczenia ani to czy kupiona rzecz była rzeczą nową wprost od producenta, czy też używaną z tzw. drugiej ręki, ani też to, czy sprzedawca o istnieniu wady wiedział albo ponosił za nią winę. Jednakże należy pamiętać, że uprawnienia z rękojmi nie chronią kupującego, który w chwili zawarcia umowy o wadzie wiedział! Dlatego też tak ważne jest w przypadku sprzedaży rzeczy używanej, aby powiadomić kupującego o wszelkich już istniejących wadach.
Stwierdzenie istnienia wady
Wada rzeczy to w skrócie niezgodność rzeczy sprzedanej z umową. Niezgodność może polegać m.in. na tym, że zakupiony sprzęt:
1. nie ma właściwości, które produkt tego rodzaju powinien mieć, np. ciągnik, pomimo deklarowanego,
2. nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór,
3. nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia,
4. została kupującemu wydana w stanie niezupełnym,
5. został nieprawidłowo zamontowany i uruchomiony (jeżeli zostało to wykonane przez przedsiębiorcę, który rzecz sprzedał, lub osobę trzecią, za którą ponosi on odpowiedzialność).
Na stwierdzenie wady kupujący ma 2 lata od dnia zakupu. Oznacza to, że jeżeli wada została wykryta po upływie tego okresu, kupującemu nie przysługują uprawnienia wynikające z rękojmi za wady. Terminu tego nie stosuje się w przypadku, gdy wada została podstępnie zatajona przez sprzedawcę!
Należy przy tym pamiętać, że w relacjach między przedsiębiorcami, kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomił niezwłocznie sprzedawcy o wadzie, a w przypadku gdy wada wyszła na jaw dopiero później – jeżeli nie zawiadomił sprzedawcy niezwłocznie po jej stwierdzeniu.
Jakie uprawnienia przysługują kupującemu?
Jeśli kupujący stwierdzi, że kupiony przez niego produkt jest wadliwy może on:
1. żądać obniżenia ceny (określenie kwoty, o którą ma być obniżona cena powinno być jasno zaznaczone – cyfrowo, procentowo lub ułamkowo),
2. żądać bezpłatnej naprawy,
3. żądać wymiany rzeczy na nową – wolną od wad,
4. odstąpić od umowy,
Razem z oświadczeniem kupujący ma obowiązek dostarczenia wadliwej rzeczy na koszt sprzedającego, w celu umożliwienia sprzedawcy określenia wady oraz oceny możliwości wykonania żądania kupującego. W przypadku maszyn rolniczych dostarczenie rzeczy sprzedawcy mogłoby być dla kupującego znacznie utrudnione m. in. ze względu na gabaryty maszyny. W takiej sytuacji kupujący ma obowiązek udostępnienia rzeczy przedsiębiorcy sprzedającemu.
Oświadczenie zawierające wybrane przez kupującego żądanie musi zostać złożone w terminie 1 roku od dnia stwierdzenia wady, w przeciwnym wypadku kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi.
Ostateczna decyzja o tym, czy sprawa zostanie zakończona zgodnie z żądaniem kupującego pozostaje w rękach sprzedawcy, który może wykonać żądanie kupującego lub odmówić jego wykonania. Co więcej, w przypadku żądania odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny, sprzedający może zaproponować wymianę rzeczy na wolną od wad albo bezpłatną naprawę, ale tylko w sytuacji, gdy wymiana albo naprawa może nastąpić niezwłocznie i bez zbędnych uniedogodnień dla kupującego.
Wojciech Rudzki
Prowadzi kancelarię adwokacką w Krakowie i Warszawie. Pomaga rozwiązywać rolnikom i przedsiębiorcom z branży rolnej codzienne problemy prawne.
