Niebagatelne znaczenie ma termin wykonania aplika­cji, poprzedzony lustracją polową i właściwym określeniem symptomów chorobowych.

Jest kilka przyczyn znacznego wzrostu porażenia sprawcami powodującymi fuzariozy zbóż. Należą do nich: zwiększony udział zbóż w strukturze zasiewów, uproszczenia w płodozmianie oraz niestaranne przy­krycie resztek pożniwnych. Do chorób atakujących zboża zaliczyć można m.in. przed− i powschodową zgorzel siewek, fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła, fuzariozę liści i fuzariozę kłosów. Ostat­nia z wymienionych chorób stanowi duże zagrożenie dla wszystkich zbóż: pszenicy, pszenżyta, żyta i jęczmienia oraz może być przyczyną znacznych strat plonu ziarna (od 5 do 60%), głów­nie przez obniżenie masy tysiąca ziaren.

Mikotoksyny – toksyczne dla ludzi i zwierząt

Patogeny powodujące fuzariozę kłosów zdecydowanie przyczynia­ją się do pogorszenia jakości plonu w wyniku gromadzenia się w ziarnie mikotoksyn. Te silnie trujące związki produkowane są właśnie przez grzy­by z rodzaju Fusarium, należące do jednych z groźniejszych patogenów zbóż. Wiele badań wskazuje, że miko­toksyny mają negatywny wpływ na rośliny, a nawet są zagrożeniem dla zwierząt i ludzi.

Te toksyczne związ­ki mogą wywoływać u nich choroby układu pokarmowego, rozrodczego i odpornościowego, ponadto mogą wykazywać silne działanie rakotwór­cze. Mają również znaczący negatyw­ny wpływ na gospodarkę, ponieważ powodują straty w pogłowiu zwierząt i trudności w prowadzeniu hodowli.

Zgodnie z obowiązującymi uregulo­waniami prawnymi środki spożywcze zawierające mikotoksyny nie mogą być przedmiotem obrotu handlowe­go. O randze problemu może świad­czyć fakt, że w 2006 r. UE wprowadzi­ła ujednolicone normy dla zawartości mikotoksyn fuzaryjnych najczęściej występujących w produktach pocho­dzenia zbożowego (Rozporządze­nie Komisji (WE) Nr 856/2005 z dnia 6 czerwca 2005 r. zmieniające rozpo­rządzenie (WE) nr 466/2001 w odnie­sieniu do toksyn Fusarium. Dz.U. I. 143/3 z 7.6.2005 i

Zalecenie Komisji z dnia 17 sierpnia 2006 r. w sprawie obecności deoksyniwalenolu, zeara­lenonu, ochratoksyny A, T−2 i HT−2 oraz fumonizyn w produktach prze­znaczonych do żywienia zwierząt. Dz.U. I. 229/7 z 23.8.2006).

Dobór właściwego fungicydu

Skuteczne zapobieganie wystą­pieniu chorób grzybowych oraz zwal­czanie już powstałych infekcji łączy w sobie prawidłową agrotechnikę i technologię uprawy oraz dobrane do potrzeb zapobiegawcze i interwencyj­ne zabiegi ochrony roślin.

W Polsce nie ma odmian odpornych na fuzariozę kło­sów. W latach o silnej presji infekcyjnej grzybów z rodzaju Fusarium większość odmian jest porażana przez sprawców choroby i może zawierać mikotoksyny.

Aby całkowicie zapobiec albo zredu­kować zawartość mikotoksyn fuzaryj­nych w plonie, należy zabezpieczyć kłosy przed porażeniem stosując fun­gicydy. Prawidłowe i skuteczne zwal­czanie chorób kłosa wymaga doboru właściwego fungicydu, zarówno pod względem zwalczanych chorób, panu­jących warunków pogodowych, jak i odpowiedniej dawki i terminu.

dr Daniel Zawada