Protesty i dramatyczna sytuacja rolników z powiatu sieradzkiego (tzw. zagłębia ziemniaczanego) spowodowały, że Prezes IRWŁ wystosował do ministra Krzysztofa Jurgiela apel o podjęcie pilnych działań w sprawie trudnej sytuacji na rynku warzyw i ziemniaków.
Sytuacja w jakiej znaleźli się rolnicy spowodowana jest bardzo niską ceną (rażące różnice w cenach: 0,20 zł/kg ziemniaków w skupie - w sklepie ziemniaki kosztują od 1,00 do 1,50 zł/kg, kapusta 0,10 zł/kg - w sklepie po 3 zł). Nadmierny i niekontrolowany import oraz ograniczenia w eksporcie spowodowane bakteriozą pierścieniową ziemniaków powodują duże straty. Jednym z problemów jest brak możliwości zbycia warzyw składowanych w chłodniach. Dodatkowo w sklepach dostępne są warzywa importowane również z krajów trzecich.
Czytaj również >> Rolnicy przeciwni importowi ziemniaków wyszli na ulice
Hurtownie nie chcą podpisywać umów z polskimi dostawcami
Działające na polskim rynku przetwórnie i sieci handlowe nie chcą zawierać kontraktów z polskimi producentami z uwagi na wystąpienie w Polsce bakteriozy pierścieniowej ziemniaków. Rynek zalewają importowane ziemniaki i warzywa, które, zdaniem rolników, są przepakowywane i zbywane jako produkty polskie. Rolnicy domagają się wzmożonych kontroli ziemniaków i warzyw importowanych do Polski oraz otwarcia nowych rynków zbytu. Sytuacja na rynku ziemniaków i warzyw jest na tyle trudna, że producenci rolni zaczynają organizować protesty i wychodzić na ulice.
Wysokie zbiory ziemniaków w 2017 roku
W odpowiedzi ministra Krzysztofa Jurgiela czytamy, że zbiory ziemniaków w Polsce w 2017 r. wyniosły 9,5 mln ton i były o prawie 0,7 mln ton większe niż w 2016 r. W odniesieniu do średniej z lat 2011-2015 ubiegłoroczny poziom produkcji był wyższy o 1,6 mln ton. Konsekwencją większych zbiorów w dwóch ostatnich latach są nadwyżki ziemniaków na rynku, co doprowadziło do spadku ich cen. Dodatkowo w bieżącym sezonie, jest silna presja wysokiej podaży i niskich cen w Europie Zachodniej, gdzie zbiory ziemniaków były rekordowo wysokie. Produkcja ziemniaków w Polsce jest znacznie większa niż zapotrzebowanie rynku krajowego.
Eksport polskich ziemniaków wyższy niż w latach poprzednich
W roku 2017 wyeksportowano z Polski 35 tys. ton ziemniaków tj. znacząco więcej niż w latach poprzednich (w 2016 roku - 26 tys. ton, w 2015 roku - 16 tys. ton), natomiast sprowadzono do Polski 117 tys. ton ziemniaków (tj. ok. 1,2% podaży ziemniaków na rynek krajowy), co w porównaniu do dwóch poprzednich sezonów stanowi spadek (w roku 2015 - 146 tys. ton ziemniaków, w roku 2016 - 151 tys. ton). Importowane do Polski ziemniaki pochodziły przede wszystkim z Niemiec (35 tys. ton), Holandii (15 tys. ton), Hiszpanii (11 tys. ton), Grecji (11 tys. ton).
Import ziemniaków do Polski podlega normom UE
Pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej jest swobodny przepływ towarów, a więc wprowadzanie ziemniaków na terytorium Polski z innych państw członkowskich Unii Europejskiej nie podlega ograniczeniom ilościowym.
W imporcie spoza UE obowiązują wspólne regulacje stanowione na poziomie UE. Uwzględniają one zobowiązania międzynarodowe w ramach Światowej Organizacji Handlu oraz dwustronne/regionalne umowy o wolnym handlu zawarte przez UE z krajami trzecimi.
W imporcie ziemniaków z krajów trzecich, oprócz stawek celnych, obowiązują wymogi (fitosanitarne, jakościowe), których kontrolą zajmują się odpowiednie inspekcje.
Import bulw ziemniaków z państw trzecich do Unii Europejskiej co do zasady jest zakazany (z wyłączeniem importu z określonych kierunków np. Konfederacji Szwajcarskiej, Egiptu, Maroko, Algierii, Izraela). Wprowadzenie dodatkowych ograniczeń w imporcie wymagałoby decyzji na poziomie UE (w tym zgody Komisji Europejskiej), a także musiałoby uwzględniać zobowiązania międzynarodowe UE. Wprowadzenie takich ograniczeń jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach: dla ochrony zdrowia roślin, zwierząt i ludzi gdy zachodzą przesłanki zastosowania środków antydumpingowych (celem ochrony przed importem produktów po cenach dumpingowych), środków antysubsydyjnych (gdy kraje eksportujący stosuje niedozwolone subsydia).
Kroki podjęte przez resort rolnictwa w sprawie pomocy polskim rolnikom
Minister Krzysztof Jurgiel kilkakrotnie w 2018 spotkał się z przedstawicielami producentów ziemniaków i innych warzyw. W odpowiedzi na postulaty rolników Ministerstwo wystąpiło do Inspekcji odpowiedzialnych za kontrolę jakości produktów rolno-spożywczych (Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Inspekcji Weterynaryjnej, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa) o zintensyfikowanie działań kontrolnych w odniesieniu do importowanych do Polski ziemniaków jadalnych oraz przekazanie do MRiRW informacji na temat podjętych działań.
Ponadto na wniosek MRiRW Prezes UOKiK zlecił przeprowadzenie kontroli jakości handlowej ziemniaków z krajów członkowskich UE i/ lub z krajów trzecich. Kontrole realizują wojewódzkie inspektoraty Inspekcji Handlowej obejmując nią placówki handlowe, posiadające w swojej ofercie ziemniaki pochodzące z krajów członkowskich UE lub z krajów trzecich. W trakcie kontroli sprawdzane jest czy znajdujące się w ofercie ziemniaki, deklarowane jako polskie, rzeczywiście pochodzą z polskich upraw. Każdy wojewódzki inspektorat IH prowadzi w całym łańcuchu dostaw, w miarę możliwości identyfikowalność partii ziemniaków deklarowanych jako polskie.
Jednocześnie Ministerstwo zgłosiło Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej problem nierejestrowanego sprowadzania do kraju znaczących ilości ziemniaków oraz zwróciło się do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przeprowadzenie czynności kontrolnych w zakresie prawidłowego funkcjonowania grup producentów rolnych m.in. pod kątem sprowadzania do kraju ziemniaków.
W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozpoczęto także prace w zakresie zmian przepisów w celu identyfikacji pochodzenia ziemniaków wprowadzonych do obrotu oraz wprowadzenia odpowiednich kar za brak informacji o pochodzeniu, a także w zakresie wzmocnienia kompetencji Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
